Nagroda im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” to najstarsze i najważniejsze wyróżnienie w dziedzinie kultury tradycyjnej w Polsce przyznawane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w siedmiu kategoriach. Nagroda ta została ustanowiona w 1974 roku. Jej patronem jest Oskar Kolberg (1814-1890), polski etnograf, folklorysta i kompozytor.
Tegoroczna gala odbędzie w Zamku Królewskim w Warszawie 12 września 2024 o g. 13:00. Laureaci otrzymają Medale im. Oskara Kolberga projektu Anny Jarnuszkiewicz, pamiątkowe dyplomy oraz nagrody finansowe ufundowane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Samorząd Województwa Mazowieckiego. Transmisję z wydarzenia będzie można śledzić na kanale YouTube Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca oraz na stronie www.nagrodakolberg.pl. Zachęcamy do śledzenia mediów społecznościowych NIMiT i oglądania gali rozdania nagród na żywo.
Laureatami 49. edycji Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” zostali:
- w kategorii I dla twórców z dziedziny plastyki i folkloru muzyczno-tanecznego:
Anna Dunat – śpiewaczka i gawędziarka promująca tradycje Górali Żywieckich. Ważnym aspektem jej działalności jest przekaz pokoleniowy, realizowany poprzez dzielenie się wiedzą, kształcenie umiejętności archaicznego śpiewu młodych adeptów i wielbicieli muzyki tradycyjnej. (Pewel Wielka, woj. śląskie, Żywiecczyzna),
Grażyna i Tadeusz Kruczyńscy – wykonawcy zabawek ceramicznych: ptaszków, okaryn. Organizatorzy warsztatów wykonywania zabawek glinianych (Żywiec, woj. śląskie, Żywiecczyzna),
Helena Napierała – śpiewaczka, kontynuatorka śpiewu monodycznego i wielogłosowego, założycielka zespołu „Wigranie”, popularyzatorka regionalnej gwary, tradycji i kultury (Stary Folwark, woj. podlaskie, Suwalszczyzna),
Halina Pajka – wycinankarka, mistrzyni plastyki obrzędowej. Należy do grona najwybitniejszych twórczyń ludowych z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Zajmuje się haftem kurpiowskim, tkactwem, wykonuje pisanki, palmy, bukiety z papieru oraz kierce. Promotorka tradycji i kultury kurpiowskiej (Kadzidło, woj. mazowieckie, Kurpie),
Stanisława Ewa Skowysz-Mucha – pisankarka, prowadzi Muzeum Lipskiej Pisanki, założycielka Stowarzyszenia Miłośników Lipskiej Pisanki i Tradycji, organizatorka warsztatów tradycyjnego pisankarstwa (Lipsk, woj. podlaskie, Podlasie);
- w kategorii II dla Mistrza tradycji:
Anna Chuda – śpiewaczka ludowa, tancerka i gawędziarka z Biskupizny. Niezwykle zaangażowana w projekty edukacyjne. Prowadzi warsztaty śpiewacze, udziela konsultacji młodszym artystom ludowym. (Posadowo, woj. wielkopolskie, Biskupizna);
- w kategorii III dla twórców za pisarstwo ludowe:
Barbara Kryszczuk – poetka i prozatorka. W jej twórczości dominują tematy związane z kulturą ludową i religijną. W utworach prozatorskich, które wyróżnia silna wspomnieniowość, opisuje wiejskie tradycje, obrzędy i realia życia chłopskiego (Turkowice, woj. lubelskie, Ziemia Hrubieszowska);
- w kategorii IV dla badaczy, naukowców i animatorów:
Donat Niewiadomski – historyk literatury, folklorysta, regionalista, animator kultury, ekspert i autorytet w dziedzinie literatury ludowej. Jego dorobek naukowy przyczynił się do ochrony i popularyzacji autorskiej literatury ludowej (Lublin, woj. lubelskie),
Elżbieta Piskorz-Branekova – etnografka, specjalistka od polskich strojów ludowych oraz haftu tradycyjnego, kolekcjonerka. Prowadzi działalność badawczą i wydawniczą w zakresie strojów tradycyjnych. Twórczyni kolekcji stroju europejskiego oraz kolekcji bałkańskiej w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie (Warszawa, woj. mazowieckie);
- w kategorii V dla kapel ludowych:
Kapela Ludowa z Gniewczyny Łańcuckiej – jedna z nielicznych tradycyjnych kapel ludowych muzykujących w regionie przeworskim. Funkcjonuje od 1993 r. w składzie instrumentalnym lub z udziałem solistów. Chroni i popularyzuje materialne i niematerialne dziedzictwo kulturowe (Gniewczyna Łańcucka, woj. podkarpackie, Podkarpacie);
- w kategorii VI dla zespołów folklorystycznych:
Góralski Teatr Pieśni „Dunawiec” – funkcjonuje od 1984 r. Składa się z potomków polskich reemigrantów z Bukowiny – górali czadeckich, którzy przybyli na Dolny Śląsk w 1947 r. Należy do nielicznych w regionie grup, które oprócz gwar, obrzędów oraz imponującego repertuaru dawnych pieśni, zachowały tradycyjne stroje odświętne (Zbylutów, woj. dolnośląskie, Dolny Śląsk),
Zespół Regionalny „Wilamowice” – założony w 1948 r. Wilamowianie są potomkami XIII-wiecznych osadników Zachodniej Europy. Zespół ma charakter wielopokoleniowy. W jego repertuarze znajdują się tańce i pieśni śpiewane w Wilamowicach, z licznymi wpływami z innych regionów Polski i Europy (Wilamowice, woj. śląskie, Ziemia Oświęcimska);
- w kategorii VII dla instytucji i organizacji zasłużonych w opiece i upowszechnianiu kultury ludowej:
Gminny Ośrodek Kultury w Podegrodziu – realizuje misję ochrony pokoleniowego przekazu i popularyzacji dziedzictwa kulturowego regionu Lachów Sądeckich i Podegrodzkich. Od 1976 r. prowadzi wielowymiarową edukację regionalną (Podegrodzie, woj. małopolskie, Lachy Podegrodzkie),
Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim – prowadzi działalność w czterech filiach w zakresie gromadzenia zbiorów, upowszechniania dziedzictwa kulturowego. Jest współorganizatorem Konkursu Pisanek im. Michała Kowalskiego (Gorzów Wielkopolski, woj. lubuskie, Ziemia Lubuska).
Po raz kolejny w ramach Nagrody im. Oskara Kolberga przyznana zostanie także Nagroda specjalna dla wyjątkowego ucznia wskazanego przez Mistrza Tradycji. W tym roku wyróżnienie otrzyma Maria Polowczyk.
Tego samego dnia wieczorem w siedzibie Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi (Krakowskie Przedmieście 66), odbędzie się Koncert Laureatów z towarzyszącą mu potańcówką tradycyjną. Wystąpią: Góralski Teatr Pieśni „Dunawiec” z Dolnego Śląska, zaśpiewa Anna Chuda z uczennicami (w tym z wyróżnioną Marią Polowczyk), Anna Dukat zaśpiewa z kapelą z Żywiecczyzny, Kapela Ludowa z Gniewczyny Łańcuckiej poderwie do tańca, a na zakończenie zagra Zespół Regionalny "Wilamowice" oraz Kapela Sercówka z Gminnego Ośrodka Kultury w Podegrodziu. Koncert poprowadzi Krzysztof Trebunia-Tutka.
Organizatorami koncertu laureatów i potańcówki są Narodowy Instytut Muzyki i Tańca oraz Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi. Koncertowi towarzyszyć będzie wystawa „Byśki, kozy i pająki – czyli kultura ludowa w obiektywie Marty Ankiersztejn”, przedstawiająca portrety wybranych laureatów Nagrody z ostatnich czterech lat, a także prace – rzeźby, tkaniny, wycinanki, koronki – wykonane przez artystów uwiecznionych na zdjęciach. Do zobaczenia będą pisanki, zabawki rzeźbione w drewnie, koronki, tytułowe byśki, kozy i pająki, i wiele innych. Szczegóły dot. koncertu w dziale "wydarzenia".
Organizatorem Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” jest Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Konkurs oraz gala realizowane są przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca we współpracy z Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu i jego oddziałem – Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze. Fundatorami nagród finansowych są Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Samorząd Województwa Mazowieckiego.
Więcej informacji o nagrodzie oraz jej dotychczasowych laureatach można znaleźć
na stronach nimit.pl oraz www.nagrodakolberg.pl.
Portal Folk24.pl jest patronem medialnym wydarzenia.
